„Przegląd Zachodni” nr 1/2025

Inne spojrzenie na następstwa wojny

Przed 80 laty zakończyła się II wojna światowa. Ci, którzy przeżyli ją w sposób świadomy, mają dziś ponad 90 lat. Wydawać się więc może, że już czas, by ta wojna interesowała jedynie historyków. Tymczasem w obliczu toczących się wielkich debat o roli mediów społecznościowych, zmianach klimatycznych, agresji Rosji na Ukrainę czy migracji II wojna światowa nadal wywołuje emocje i publiczne spory, co bywa – jak widzimy to w Polsce - wykorzystywane do bieżących celów politycznych. W tym wydaniu „Przeglądu Zachodniego” chcielibyśmy szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje, czego te spory dotyczą i w jaki sposób są prowadzone. Interesuje nas narracja o wojnie i czynniki jej zmian w ciągu minionych 80 lat.

Niewątpliwie II wojna światowa pozostaje punktem odniesienia we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Warto więc zapytać o dzisiejsze relacje między państwami - dawnymi wrogami i sens polityki pojednania. Spory i emocje towarzyszą też upamiętnianiu tamtego dramatu. Jaką w nim rolę odgrywać może sztuka? W czasach zimnej wojny państwa obu bloków organizowały oddzielne uroczystości, ale i po upadku ZSRR wspólne świętowanie zwycięstwa przychodziło z trudem; po ataku Rosji na Ukrainę stało się niewyobrażalne. Integrujące świętowanie zwycięstwa nie przychodzi też łatwo w wymiarze narodowym, a nawet lokalnym. Dawni kaci przebierają się w szaty ofiary. Miejsca pamięci zamiast łączyć – dzielą, zmienia się traktująca o nich narracja. Jaką zatem pamięć o wojnie chcemy przekazać kolejnym pokoleniom?

Termin nadsyłania materiałów: koniec grudnia 2024 r.

 

„Przegląd Zachodni” nr 2/2025

Era sztucznej inteligencji i kryzys humanistyki

W jubileuszowym roku 80-lecia swego istnienia czasopismo Instytutu Zachodniego podejmuje temat zmian cywilizacyjnych rzutujących na naukę oraz szeroko pojmowaną humanistykę. Bezprecedensowy rozwój i dostępność technik masowej komunikacji oraz szybkość przekazu informacji już zmieniły współczesność, a otwierająca się epoka sztucznej inteligencji zdaje się kwestionować ludzkie talenty. AI będzie taka, jaką ją uczynią ludzie, a brak antropologicznych podstaw może ją skierować przeciwko swoim kreatorom.

Stawiamy pytanie o źródła kryzysu humanistyki, który niesie ze sobą powikłaną spuściznę niedawnej przeszłości, jak i dzisiejsze frustracje oraz niedoskonałości. Tempo dokonujących się zmian oznacza ryzyko niezrozumienia czy nieporozumienia w szeroko pojętej komunikacji, zerwania więzi międzypokoleniowych, pogłębienia społecznych rozwarstwień. Paradoksalnie, postęp może oznaczać antagonizmy poważniejsze niż Ossis i Wessis czy wygrani i przegrani transformacji ustrojowych. Jak aspirująca do grona liderów Unii Europejskiej Polska i będące od lat motorem Wspólnoty, choć doświadczające w wielu dziedzinach swoistej zadyszki Niemcy, a także inne kraje Europy postrzegają, reagują i wykorzystują rodzące się nowe możliwości? W jaki sposób implementują dokonujący się postęp do wielowiekowej kultury, tradycji, tożsamości? Jakie znajdują recepty dla edukacji, wychowania i nauki w czasach, gdy wydaje się, że dysk i procesor zastąpią wiedzę i intelekt?

Termin nadsyłania materiałów: koniec stycznia 2025 r.

 

„Przegląd Zachodni” nr 3/2025

Czy Europa nadal decyduje o losach świata?

W mitologii greckiej Europa była słynącą z niezwykłego piękna królewną tyryjską i kreteńską. Taki jest również kontynent europejski – niewielki obszar, który w znaczący sposób wpłynął na światową kulturę, naukę, gospodarkę i politykę, a w efekcie stał się dla zwykłych ludzi najlepszym miejscem do życia. Do takich konkluzji prowadzą wyniki wielu badań (m.in. indeks szczęśliwości), a także obecność grupy 8,5% mieszkańców Unii Europejskiej urodzonych poza jej granicami.

Jak obecnie europejski dorobek emanuje na świat? Czy dzisiaj i w dającej się przewidzieć perspektywie Europa jest i pozostanie konkurencyjna i to nie tylko w warstwie ekonomicznej, ale w kulturze, edukacji, nauce, ochronie praw człowieka, jakości życia, sporcie? Czy należy potwierdzić lub zanegować tezę, iż Europa znajduje się w głębokim wielowarstwowym kryzysie, lecz nowe technologie wraz z Green Deal zapewnią jej przyjazną przyszłość? Czy zachowa wpływ na ekonomiczny, społeczny i polityczny rozwój świata, będzie liderem o profilu socjalnym, przyjaznym dla firm i pracowników, a model liberalny będzie w odwrocie? Zapraszamy do rozważań przedstawicieli wszystkich dyscyplin naukowych, w których Europa (nie tylko Unia Europejska) i jej przyszłość pozostaje w centrum zainteresowań badawczych.

Termin nadsyłania materiałów: koniec kwietnia 2025 r.

 

„Przegląd Zachodni” nr 4/2025

Polacy w Niemczech, Niemcy w Polsce - codzienność i zwyczajność, dysproporcje i upamiętnienia

Społeczności Polaków i Niemców żyjących w kraju sąsiada absorbują zarówno historyków, jak i badaczy ostatnich dekad polsko-niemieckiego sąsiedztwa: prawników, socjologów, pedagogów czy politologów. Po dwóch dekadach obecności Polski w UE powracamy do pytań o charakterystykę tych społeczności, zróżnicowane przyczyny migracji, integrację, bariery i dysproporcje. Niemal naturalne współcześnie zmiany miejsca zamieszkania - także poza granice ojczyzn - dopisują dalszy ciąg historii, kojarzonej wcześniej z robotnikami z zaboru pruskiego w Zagłębiu Ruhry oraz posiadaczami niemieckich paszportów opuszczającymi Opolszczyznę w latach osiemdziesiątych XX w. Zagraniczne studia, praca dla fachowców, ekspertów czy wolontariuszy organizacji międzynarodowych, sytuacja rodzinna, zarządzanie majątkiem (także np. śląski pałac, do którego powracają spadkobiercy), a czasem przypadkowy traf decydują o osiedleniu się czasowo lub na stałe w sąsiednim kraju. Jakie towarzyszą temu wyzwania i bariery, jak postrzegani i traktowani są reprezentanci drugiej nacji? Czy Niemcy uczą się języka polskiego, czy wystarcza znajomość angielskiego? Czy przeszłość polsko-niemieckiego sąsiedztwa dzieli czy łączy, a może spotyka się z obojętnością? W jaki sposób oba narody zabiegają o jej upamiętnienie w sąsiednim kraju?

Do grona autorów zapraszamy naukowców, jak i społeczników oraz przedstawicieli Polaków w Niemczech i Niemców w Polsce.

Termin nadsyłania materiałów: koniec lipca 2025 r.

 

Uprzejmie prosimy o zwrócenie uwagi na zasady przygotowania tekstów składanych do publikacji: https://www.iz.poznan.pl/publikacje/przeglad-zachodni/informacje-dla-autorow

„Przegląd Zachodni” nr 1/2024
Regionalizm na Ziemiach Zachodnich i Północnych

Od kilku lat obserwujemy dynamiczną zmianę ruchów regionalnych spowodowaną m.in. rozwojem nowych technologii, ewolucją społeczeństwa informacyjnego oraz intensyfikacją wewnętrznych i zewnętrznych ruchów migracyjnych. Takim przeobrażeniom podlega także regionalizm Ziem Zachodnich i Północnych. Jednocześnie charakter tych terenów powoduje widoczny, narastający rozdźwięk między narracją na poziomie ogólnopolskim a regionalnym i lokalnym. Sytuację potęguje fakt, że działania na szczeblu regionalnym coraz częściej podejmują przedstawiciele trzeciego pokolenia osadników, którzy nie doświadczyli osobiście propagandy PRL, a wychowywali się w okresie intensywnej eksploracji niemieckiej przeszłości ziem przyłączonych do Polski.

Jakie zmiany zachodzą w ruchu regionalistycznym na Ziemiach Zachodnich i Północnych? Jakie nowe zagadnienia i tendencje pojawiają się w regionalnej opowieści o przeszłości? Szczególną uwagę przyciąga rozwój regionalnych izb pamięci oraz tematyka wystaw prezentowanych w tych quasi muzeach, często odzwierciedlających własny obraz mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych.

Termin nadsyłania materiałów: koniec stycznia 2024 r.

 

„Przegląd Zachodni” nr 2/2024
Kruchy świat i rola Niemiec

Kryzysy oraz konflikty zburzyły stabilność, zwłaszcza w Europie po dekadach wzrostu i odbudowy. Konfrontacja z terroryzmem czy zagrożeniami hybrydowymi, podsycane populizmem i manipulacją zagroziły demokracji oraz skłoniły do refleksji nad praktycznym wymiarem jej podstaw. Zakwestionowany został liberalny porządek międzynarodowy oraz dominacja Zachodu i bogatej Północy. Na naszych oczach zaczyna kształtować się nowy – raczej niekorzystny dla Europy – ład polityczny, ekonomiczny i prawny. Jaki jest kierunek jego ewolucji? Czy świat rozpadnie się na samozarządzające się części, a poszczególne regiony odstąpią od uniwersalnych (postrzeganych jako zachodnie) norm? Czy ma jeszcze rację bytu multilateralizm, a jeśli tak, to w jakiej formie: współpracy dominujących mocarstw i regionów czy równoprawnych państw? Jaka jest przyszłość organizacji globalnego zarządzania? Czy realna jest reforma ONZ i ograniczenie kompetencji Rady Bezpieczeństwa? Jakie działania podejmuje Europa i jakie miejsce może ona zająć w zmienionym układzie sił? Skala zmian i zagrożeń skłania do pytań nie tylko o zmianę ładu, ale także ery w stosunkach międzynarodowych: czy świat wkroczył w antropocen, w którym zagrożeniem stali się sami ludzie?

 Jak na tym tle kształtuje się rola i pozycja Niemiec, jak oni sami postrzegają globalne zmiany i jaki kierunki próbują im nadać? Doświadczenia dyktatury oraz demokratyzacji, budowania silnej gospodarki i społeczeństwa obywatelskiego, rola lidera integracji europejskiej oraz podejmowanie adekwatnej odpowiedzialności w polityce globalnej pozwalają oczekiwać od Republiki Federalnej Niemiec kolejnego kroku - ku aktualnym wyzwaniom w skali Europy i świata.

Termin nadsyłania materiałów: koniec marca 2024 r.

 

„Przegląd Zachodni” nr 3/2024
Energia – bezpieczeństwo - klimat

 Rozumienie bezpieczeństwa, jeszcze niedawno ograniczone do suwerenności państwa, nienaruszalnych granic, sprawności aparatu administracyjnego oraz efektywności sił zbrojnych, obejmuje dziś dostępność energii i zasobów naturalnych oraz minimalizację zagrożeń związanych ze zmianami klimatu. Sekwencja: klimat - kryzys - bezpieczeństwo staje się oczywistym doświadczeniem społeczeństw, państw i regionów, uwypuklając nierównomierność rozwoju i stawiając pytanie o sprawiedliwy rozwój, będący warunkiem pokoju. Szantaż energetyczny, którego doświadczyła już Europa, zależy od (złej) woli poszczególnych graczy międzynarodowych. Zmiany klimatu, choć zróżnicowane, są natomiast obiektywnym czynnikiem zmuszającym do kooperacji.

Planując to wydanie czasopisma zapraszamy do stawiania pytań oraz prezentowania studiów dotyczących powiązań tych kwestii w Europie i świecie (również w ujęciu historycznym) na przykładach poszczególnych państw czy sojuszy i instytucji międzynarodowych.

 W jaki sposób zasoby, bezpieczeństwo i klimat zmieniają idee, doktryny oraz programy polityczne? Jak daleko posuniętym zmianom ulega status państwa w stosunkach międzynarodowych w zależności od jego bezpieczeństwa energetycznego i zasobów? Czy dostępność zasobów i energii może na nowo konfigurować współpracę podmiotów międzynarodowych, kwestionując status quo dotychczasowych sojuszy? A może siła przyzwyczajeń okaże się zgubnie większa od przynagleń postępujących zmian klimatycznych?

Termin nadsyłania materiałów: koniec czerwca 2024 r.

„Przegląd Zachodni” nr 4/2024

Słowo a rzeczywistość: propaganda, spam, fake news

Szybkość informacji oraz formy współczesnej komunikacji osiągają niemal niewiarygodne możliwości, przekraczające zdolności percepcyjne człowieka. Dostęp do informacji to wiele zalet i korzyści, jednak łączy się również z zagrożeniami oraz nadużyciami, niosącymi wielorakie niebezpieczeństwa. Szczególne, zdolne zmieniać jej przebieg, jest zarządzanie komunikacją podczas wojny.

Minęło 85 lat od emisji Wojny światów, która wywołała panikę słuchaczy, a granice oddzielające informacje od kreacji, fakty od propagandy, opinie od manipulacji i tzw. fake news od prawdy bywają trudne do nakreślenia. Sposób posługiwania się słowem oraz - coraz częściej - obrazem to także wyzwanie dla edukacji, kultury politycznej, etosu obywatelskiego oraz szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Odpowiedzialna informacja obejmuje troskę o następstwa, jakie przekaz wywołuje wśród odbiorców. Słowo jest wspólnototwórcze, spaja narody i tworzy kulturę. Może jednak przybrać rolę destrukcyjną jak w 1870 r. depesza emska; przeinaczona semantyka czy dyplomatyczne frazesy przekreślają porozumienie. Współczesny sabotaż i zaplecze wojny to portale internetowe, na których działają armie trolli i spamerów uzbrojonych w algorytmy. Czy to jeszcze słowo, czy raczej brutalne narzędzie destrukcji?

Termin nadsyłania materiałów: koniec września 2024 r.

„Przegląd Zachodni” nr 1/2023
Rosja w polityce państw zachodnich

Reakcja mocarstw europejskich i światowych na rosyjską agresję przeciwko Ukrainie była zróżnicowana. Zadecydowały o tym nie tylko względy geopolityczne, strategiczne czy gospodarcze, ale także ich doświadczenie historyczne. Od czasu, kiedy to Rosja za panowania Piotra I stała się liczącym się mocarstwem europejskim, jej ambicje krzyżowały się z aspiracjami innych mocarstw, z którymi albo rywalizowała, albo wchodziła w sojusze. Nie ulega wątpliwości, że w Rosji Putina historia odgrywa rolę szczególną. Jej przywódca często do niej nawiązuje, chcąc argumentami „historycznymi” uzasadnić swoją politykę. Tak było w przypadku ataku na Ukrainę.

Chociaż racje historyczne są mniej widoczne w wystąpieniach przywódców Stanów Zjednoczonych, Chin, Japonii, Niemiec czy Turcji, nie znaczy to jednak, że ich nie dostrzegają. W niniejszym tomie szukać będziemy odpowiedzi na pytanie, jakie jest doświadczenie historyczne współczesnych państw w relacjach z Rosją i do jakiego stopnia rzutuje ono na ich stanowisko w sprawie wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Termin nadsyłania materiałów: koniec stycznia 2023 r.

 

 

„Przegląd Zachodni” nr 2/2023

Europa w trzeciej dekadzie XXI wieku: czas przełomu?

Niepokoje polityczne, gospodarcze i społeczne z jakimi borykają się w ostatnich latach państwa europejskie postrzegane są przez wielu analityków jako trudne a nawetniemożliwe do rozwiązania. Wielu obawia się, że są to kryzysy prowadzące do destabilizacji na poziomie państwowym i regionalnym. Zmagania państw europejskich z problemami fiskalnymi, energetycznymi, z wyzwaniami dla bezpieczeństwa obserwowane są w całym regionie i niosą ze sobą daleko idące konsekwencje: szok cenowy na rynku energetycznym, rosnące koszty produkcji, załamanie sektora usług, eksportu, zagrożenia bezpieczeństwa powodowane zarówno stale obecną presją migracyjną, jak i toczącym się u granic Unii Europejskiej międzynarodowym konfliktem zbrojnym oraz groźbami formułowanymi w Federacji Rosyjskiej.

Z drugiej strony, każdy niebezpieczny moment, okres trudności, a nawet chaosu, daje szansę na przełom i podjęcie konstruktywnych działań. Czy państwa europejskie przełamią stojące przed nimi przeszkody? Czy odrodzą się zdolności wspólnego działania na rzecz rozwiązania problemów? Jakie będą polityczne, gospodarcze i społeczne konsekwencje wojny w Ukrainie? Czy Europa wyjdzie z kryzysów wzmocniona? Jakie szanse europejskiej wspólnocie niesie odległa jeszcze perspektywa przystąpienia kolejnych państw do UE? Te pytania pragniemy postawić przed ekonomistami, politologami, prawnikami, socjologami i historykami.

Termin nadsyłania materiałów: koniec kwietnia 2023 r.

 

 

„Przegląd Zachodni” nr 3/2023

Niemcy w oczach świata oraz ich przeobrażenia wewnętrzne

Z jakimi problemami zmagają się Niemcy na początku trzeciej dekady XXI w. i w połowie kadencji rządów koalicji SPD/Zieloni/FDP i w jaki sposób je rozwiązują, zwłaszcza na poziomie federacji? Jakie kwestie są najistotniejsze dla społeczeństwa oraz rządzących, a jak reagują oni na wydarzenia bieżące: sytuację gospodarczą oraz rynek pracy, inflację, nierówności socjalne, zdrowie, wolność, integracjęcudzoziemców, inwestycje w IT, ekologię, bezpieczeństwo i sytuację międzynarodową? Upadek fundamentalnych założeń polityki wschodniej stawia pytanie o jej nowy kształt, zarówno w Niemczech, jak i w UE. W jaki sposób wojna na Ukrainie i sankcje nałożone na Rosję wpływają na niemiecki przemysł? Jaka zmienia się zakres interwencji państwa w gospodarce?

Jak te działania są oceniane i odbierane przez inne kraje? Czy podejmowane rozwiązania problemów w Niemczech to w oczach zewnętrznych obserwatorów przejawy egoizmu? Uwagę przyciągają również zagraniczne relacje gospodarcze i polityczne RFN, zarówno bilateralne, jak na poziomie multilateralnym. To również kwestia zmieniającej się politycznej i militarnej odpowiedzialności Niemiec na forum międzynarodowym, w tym w UE. Jakie odzwierciedlenie dokonujące się przeobrażenia znajdują w życiu kulturalnym oraz refleksji intelektualnej?

Termin nadsyłania materiałów: koniec lipca 2023 r.

 

 

„Przegląd Zachodni” nr 4/2023

Religie - Kościoły - światopogląd

Trudne i dramatyczne doświadczenia, z jakimi boryka się w ostatnich latach Europa kierują na powrót uwagę ku duchowemu wymiarowi ludzkiej egzystencji, a integracja migrantów oraz pomoc ofiarom wojny to oczywiste sfery działań instytucji i organizacji religijnych. Z drugiej strony słabnąca religijność mieszkańców Starego Kontynentu oraz konsekwencje skandali i upadku autorytetu Kościołów zmuszają je do odnowy i poszukiwania nowych form prowadzenia swojej misji.

Religijna mapa Europy zmienia się dynamicznie od wielu dekad: doświadczyły tego Niemcy po zjednoczeniu, obecnie jesteśmy świadkami podobnych procesów także w Polsce, do której przybyły rzesze grekokatolików, prawosławnych, a także niewierzących z Ukrainy.

Toczące się przed ćwierćwieczem dyskusje o duchu Europy oczekują obecnie na praktyczną implementację. Czy poszukujący wsparcia duchowego odnajdą je w chrześcijaństwie, czy zwrócą się ku innym religiom i ruchom? Czy Kościoły są przygotowane na współczesność? W jaki sposób odnoszą się do postaw dzisiejszych wiernych, jak i ludzi „na obrzeżach” czy niewierzących? Czy konieczny jest kolejny sobór powszechny, a może wystarczy korzystać z bogactwa Vaticanum II? Dokąd zaprowadzi droga synodalna katolików w Niemczech? W jaki sposób laicyzacja odmieni organizację i misję Kościołów w poszczególnych krajach Wschodu i Zachodu? Jak układają się w nich relacje Kościołów i religii z instytucjami państwa? Czy solidarność to nowe imię miłości bliźniego, a wolność i pokój to płaszczyzny współczesnego spotkania postchrześcijańskiej Europy i franciszkowego Kościoła?

Termin nadsyłania materiałów: koniec października 2023 r.

 

Tematyka „Przeglądu Zachodniego” w 2022 r.

 

Nr 1/2022 Alpejskie republiki. Austria i kraje niemieckojęzyczne

            Zajmujące raczej drugoplanowe miejsce w polityce, gospodarce i życiu społecznym kontynentu, niemieckojęzyczne kraje południa Europy nie powinny umykać uwadze politologów, ekonomistów, historyków, badaczy kultury i społeczeństwa. Zdeterminowana spuścizną wielonarodowego cesarstwa i doświadczona położeniem na styku przeciwstawnych bloków politycznych Austria także współcześnie odgrywa specyficzną rolę wśród państw Europy. Dialog międzynarodowy, kultura, migracje, ekologia, energetyka to sfery, w których potencjał naddunajskiej republiki jest większy, niżby na to wskazywały jej terytorium czy demografia. Podobne względy kierują uwagę ku Szwajcarii, wykorzystującej swoje ugruntowane atuty gospodarcze czy kulturowe nawet bez członkostwa w Unii Europejskiej. Istniejąca od stulecia ambasada Szwajcarii w Warszawie jest świadectwem organicznej pracy w relacjach bilateralnych, budowanych w zróżnicowanych realiach politycznych.

            Połączone najwyższymi górami Europy kraje niemieckojęzyczne są również inspirującym przedmiotem badań ich wewnętrznych relacji społecznych, narodowościowych i etnicznych, a nawet lingwistycznych. Złożoność historii, bogactwo kulturowe, migracje, wielojęzyczność, kwestie konfesyjne, niekiedy unikatowe rozwiązania ustrojowe, trwałość zróżnicowań regionalnych czy lokalny patriotyzm towarzyszą codzienności Tyrolczyków, potomków Helwetów oraz mieszkańców Trydentu-Górnej Adygi.

Termin nadsyłania materiałów: koniec stycznia 2022 r.

 

Nr 2/2022

Ekstremizm, radykalizm, terroryzm. Demokracja i nieład międzynarodowy

            Niepokoje gospodarcze i społeczne, a także duże zmiany geopolityczne przyczyniły się do uwydatnienia ekstremizmu politycznego w różnych formach na całym świecie. Radykałowie z prawej i lewej strony sceny politycznej intensyfikują działalność, zręcznie korzystając z nowych form przekazu np. mediów społecznościowych, a akty terroru nie są wyłącznie domeną fundamentalistów islamskich. Okazją do podjęcia tematu jest 20. rocznica ataków Al-Kaidy na Stany Zjednoczone czy zbliżająca się 50. rocznica zamachu w czasie igrzysk olimpijskich w Monachium. Możliwość ożywienia działalności terrorystycznej i fanatyzmu religijnego wywołuje wycofanie w 2021 r. wojsk sojuszniczych z Afganistanu, a wieloletni proces sądowy wykrytej przed 10 laty niemieckiej prawicowej jednostki terrorystycznej NSU prowokuje pytania o odporność współczesnych demokracji na ataki wymierzone w struktury społeczne i polityczne. W jaki sposób funkcjonowały organizacje skrajne w przeszłości, a jak działają dziś? Z jakimi formami politycznych radykalizmów mamy do czynienia? Czym jest współczesny terroryzm i jak mu zapobiegać? Jak organizacje terrorystyczne zmieniały się na przestrzeni lat?

Temat ten można potraktować znacznie szerzej i zapytać o kondycję współczesnej demokracji. Czy skuteczne ataki ekstremistów na terenie Niemiec świadczą o porażce tamtejszego systemu ochrony demokracji? Jak demokracje radzą sobie z radykalizmami, ekstremizmami i terroryzmem? Jakimi środkami dysponowały w przeszłości, a jakimi operują dziś? Czy broniąc demokracji, można sięgnąć po niedemokratyczne środki? Czy pluralizm polityczny ma oznaczać współistnienie demokratycznych i niedemokratycznych sił politycznych? Do podjęcia tych tematów zapraszamy badaczy bezpieczeństwa międzynarodowego, prawników, historyków i politologów.

Termin nadsyłania materiałów: koniec kwietnia 2022 r.

 

Nr 3/2022

Niemcy - ewolucja versus stałość. Społeczeństwo-dyplomacja-relacje międzynarodowe

            Wybory do Bundestagu 2021 r. zamknęły erę rządów Angeli Merkel i podkreśliły ewolucję preferencji wyborczych. Obywatele RFN cenią kwestie zdrowia i bezpieczeństwa socjalnego, dostrzegają problemy nierówności społecznych, stanu gospodarki i środowiska, systemu edukacji, śledzą wpływ migracji i innych zmian na życie społeczne, ale jednocześnie świadomi są wkraczających w życie codzienne wyzwań technologicznych XXI w. (fax czy digitalizacja?), energetyki i „zielonego ładu”.

            Rok wyborczy w cieniu pandemii i odejście „cesarzowej” Merkel to cezura pozwalająca na podsumowania minionych 16 lat niemieckiej polityki międzynarodowej oraz próby zarysowania roli Niemiec i stanowiska nowej koalicji rządzącej wobec dynamicznej sytuacji globalnej. To także zaproszenie do studiów nad dziejami niemieckiej dyplomacji XX i XXI stulecia, formowanej przez doświadczenia podziału na dwa państwa, procesu jednoczenia aż po poszukiwania pozycji międzynarodowej odpowiadającej potencjałowi współczesnej RFN. Warto w tym kontekście przypomnieć o nawiązaniu przed półwieczem stosunków dyplomatycznych między PRL a RFN. Cenne będą prace analizujące stosunki zewnętrzne (w tym polityczne i gospodarcze) Niemiec z krajami leżącymi na uboczu światowej uwagi; peryferie nie pozostają wszak bez wpływu na globalną równowagę. Gdzie na kulturalnej mapie świata lokują się Niemcy, jaką wartość dodaną wnoszą? Czy i w jakim zakresie pozostają uwikłani w historię; czy mamy do czynienia z tak często i łatwo zarzucaną im niepamięcią, czy raczej z nowym/innym (jakim?) społeczeństwem?

            Do publikacji zapraszamy autorów, dla których Niemcy i ich historia, splatanie się czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego są przedmiotem naukowych dociekań w kontekście historycznym, jak i współczesnym.

Termin nadsyłania materiałów: koniec lipca 2022 r.

 

 

Nr 4/2022

Jak COVID-19 zmienił Europę? Społeczeństwa-gospodarka-polityka-prawo-klimat-cyfryzacja

            Pandemia COVID-19 rzutuje na bez mała wszystkie sfery ludzkiej aktywności. Przyspieszone i spetryfikowane w jej warunkach przeobrażenia rozciągają się od wykorzystania technologii cyfrowych, przez koniunkturę poszczególnych branż gospodarki, zarządzanie sytuacjami kryzysowymi, organizację pracy aż po nowe formy przekazu w kulturze czy nawet przewartościowania światopoglądu i religijności. Nadzwyczajne okoliczności uwypukliły wiele zjawisk i przyspieszyły toczące się procesy, zmuszając do zmiany postaw czy podjęcia refleksji nad pomijanymi wcześniej kwestiami. Czy rejestrując te okoliczności można już wskazać tendencje zmian społecznych i ich przełożenia na politykę? Czy lockdown zatrzymał gospodarkę, czy raczej pomoże w jej dostosowaniu do nowych warunków? Jak pandemia wpływa na globalizację? Koronawirus był testem dla integracji europejskiej - czy Europejczycy po pandemii będą bardziej solidarni i otwarci, czy przeciwnie – zwycięży egoizm i partykularyzm? Jak wyborcy zmieniają swoje preferencje? Czy politycy instrumentalizują zagrożenia dla realizacji partykularnych interesów? Jak kryzysowe warunki zmodyfikowały relacje państwa z regionami?

W dłuższej perspektywie odnotowujemy powrót do fundamentalnych pytań dotyczących m.in. godności i praw człowieka, wolności jednostki i swobód zbiorowych, funkcjonowania państwa, mocy umowy społecznej, znaczenia dobra wspólnego czy solidarności. Czy pojęcia, wcześniej zdające się abstrakcją a dziś rozstrzygające o codzienności, ukształtują dojrzalszą świadomość ludzką i obywatelską? Czy fake news weźmie górę nad argumentami nauki? Które zmiany okażą się trwałe i jak należy je oceniać? Stawianie diagnoz oraz pytań i prognozowanie kierunków zmian w „pokowidowej” Europie jest zaproszeniem dla interdyscyplinarnego grona autorów.

Termin nadsyłania materiałów: koniec października 2022 r.

 

Informacje dla autorów

Zasady przygotowania pracy

1. W kwartalniku publikowane są artykuły naukowe oraz materiały (np. przeglądy, raporty, recenzje, omówienia, sprawozdania) dotyczące szeroko rozumianych relacji polsko-niemieckich, historii Niemiec, problemów Niemiec współczesnych, a także integracji europejskiej, przeobrażeń w Europie, w tym w Polsce, tematyki regionalnej i lokalnej (ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski i Poznania) oraz wybranych problemów globalnych.
2. Czasopismo ma charakter interdyscyplinarny, poszczególne numery mają wstępnie zarysowaną tematykę, nabór materiałów prowadzony jest w sposób ciągły.
3. Autor dostarcza redakcji wersję elektroniczną tekstu.
4. Złożone prace podlegają recenzji.
5. Autor publikowanej pracy zobowiązany jest przenieść swoje prawa autorskie na wydawcę i podpisać oświadczenie.
6. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania poprawek i skrótów, a także proponowania zmian i uzupełnień merytorycznych uzgodnionych z autorem.
7. Na całość pracy, poza tekstem głównym z przypisami, składają się:
8. słowa kluczowe (keywords) w języku polskim i angielskim (5–6 haseł),
9. tytuł artykułu w języku polskim, angielskim oraz niemieckim,

Streszczenie artykułu w języku polskim i angielskim (Summary), o objętości do 0,5 strony tekstu. Streszczenia w języku angielskim poddajemy weryfikacji językowej. Streszczenie powinno określać:

1. cel artykułu,
2. sprecyzowany problem badawczy,
   
   - klarownie wyodrębnione hipotezy,
   
   
3. zastosowane metody badawcze,
4. wnioski/podsumowanie.
5. bibliografia (w porządku alfabetycznym, rozpoczynając od nazwiska autora/redaktora)
6. tytuł naukowy, nazwę ośrodka afiliującego autora, numer ORCID, adres poczty e-mail
7. Wymogi edytorskie:
   
   - edytor tekstu: Word, czcionka: Times New Roman, wielkość czcionki 12, wielkość czcionki w      przypisach 10, odstępy między wierszami 1,5
   - marginesy: górny i dolny 25 mm, lewy 25 mm, prawy 25 mm
   - formatowanie tekstu ograniczone do minimum: wcięcia akapitowe, środkowanie
   - zastosowanie cudzysłowu: „tytuły czasopism”
   - cytaty w cudzysłowie (nie kursywą).
   
   
8. Wykresy, tabele czy schematy powinny być przygotowane w odcieniach szarości. Należy podać ich źródło lub informację, że stanowią opracowanie własne.
9. Sugerowana objętość tekstów do działu artykułów to ok. 1 arkusz wydawniczy.

 

Przypisy i bibliografia

Od nr 1/2020 obowiązującym stylem przypisów w „Przeglądzie Zachodnim” jest styl harwardzki.

1. Umieszczane w treści przypisy w nawiasach półokrągłych powinny zawierać nazwisko autora lub skrót tytułu prac zbiorowych, datę wydania oraz numer strony, np. (Wojciechowski 2009: 128), (Współczesne tendencje 1997: 342).
2. Odesłanie do kilku prac tego samego autora wydanych w tym samym roku powinno zawierać rozróżnienie w postaci daty z małą literą, np. (Wojciechowski 2011a: 67) i (Wojciechowski 2011b: 254).
3. W przypadku odniesienia do kilku publikacji w pierwszej kolejności stosuje się kolejność alfabetyczną, a następnie chronologiczną, np. (Alberski 1989: 45; Batecki 2002: 45; Batecki 1999: 218).
4. Kilkukrotne odwołanie do tej samej publikacji, nierozdzielone innymi odwołaniami, należy oznaczyć słowem „tamże” z przywołaniem tylko numerów stron.
5. Pracę wieloautorską należy oznaczyć nazwiskami trzech pierwszych autorów z uzupełnieniem „i in.” (i inni), np. (Kasecki, Laskowska, Sadzik i in., 2016: 342).
6. Przypisy dolne, stanowiące uzupełnienie tekstu czy dygresję, należy numerować w tekście indeksem górnym.
7. Integralną częścią przypisu w tekście jest bibliografia przygotowana w następujący sposób:

Mazur Z. (2002), Antenaci. O politycznym rodowodzie Instytutu Zachodniego, Poznań

W przypadku prac zbiorowych:

Budnikowski T. (red.), (2011), Gospodarka niemiecka 20 lat po zjednoczeniu, Poznań

Artykuł w pracy zbiorowej lub czasopiśmie:

Misala J. (2011), Rozwój wymiany zagranicznej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki Niemiec, Budnikowski T., (red.), Gospodarka niemiecka 20 lat po zjednoczeniu, Poznań 2011

Kosman M. (2011), Polska granica zachodnia. Siedem dekad badań Gerarda Labudy, „Przegląd Zachodni” nr 2: 137-155

Źródła elektroniczne:

Kalka P. (2008), Czy Polska przystąpi w 2011 r. do unii walutowo-gospodarczej?, "Biuletyn Instytutu Zachodniego" nr 4/2008 https://www.iz.poznan.pl/plik,pobierz,723,6e0fa0a20c423a474ba48bd1d64764ce/61-Biuletyn%20IZ%20nr%204.%20Euro%20w%20Polsce%20w%202011r.1.pdf (dostęp 23 sierpnia 2019 r.)

8. Wskazując w bibliografii artykuły naukowe należy podać, w miarę możliwości, ich numer DOI.

 

 

Procedura recenzowania

1. Przyjętym rozwiązaniem jest model, w którym autor(zy) i recenzenci nie znają swoich tożsamości (tzw. double-blind review proces).
2. Do oceny artykułów składanych do „Przeglądu  Zachodniego” powołuje się co najmniej dwóch recenzentów zewnętrznych, wolnych od konfliktu interesów; za konflikt interesów uznaje się zachodzące między recenzentem a autorem: bezpośrednie relacje osobiste (pokrewieństwo, związki prawne, konflikt), relacje podległości zawodowej, bezpośrednią współpracę naukową w ciągu ostatnich dwóch lat poprzedzających przygotowanie recenzji.
3. Recenzja ma formę pisemną i kończy się jednoznacznym wnioskiem co do dopuszczenia artykułu do publikacji, dopuszczenia do publikacji po naniesieniu niezbędnych modyfikacji lub jego odrzuceniu. Pobierz arkusz recenzyjny .
4. Recenzenci zobowiązani są do traktowania tekstu powierzonego do oceny jako materiału poufnego. Zawarte w nim dane i twierdzenia nie mogą być wykorzystywane przez recenzenta we własnych badaniach do czasu publikacji artykułu.
5. Podstawowym obowiązkiem recenzenta jest obiektywna ocena tekstu. Krytyka czyniona ze względów osobistych jest niewłaściwa. Wszelkie komentarze, oceny i sugestie powinny być wskazane w sposób jasny i wsparte argumentami.
6. Recenzja powinna uwzględniać takie kryteria, jak: naukowy, oryginalny charakter tekstu; zgodność z profilem tematycznym czasopisma; sposób realizacji celów naukowych i jasna prezentacja problemu badawczego; właściwe wykorzystanie literatury przedmiotu; należyte uzasadnienie twierdzeń i wniosków.
7. Recenzent informuje Kolegium redakcyjne o podejrzeniu dokonania plagiatu lub tzw. autoplagiatu przez osobę zgłaszającą tekst do publikacji, wskazując fragment/fragmenty tekstu budzące wątpliwości.
8. Raz w roku czasopismo podaje do publicznej wiadomości, poprzez ogłoszenie na swojej stronie internetowej, listę współpracujących recenzentów.

 

 

 

Zasady komunikacji

1. Komunikacja redakcji z autorami i recenzentami odbywa się za pośrednictwem poczty elektronicznej, telefonicznie, a także pocztą tradycyjną.
2. Informacja o tematyce i harmonogramie publikacji kolejnych wydań czasopisma w roku kalendarzowym jest publikowana na stronie internetowej wydawcy w czwartym kwartale roku poprzedzającego.
3. Materiały do publikacji przyjmowane są w formie plików elektronicznych w formacie Word. Redakcja potwierdza otrzymanie materiałów.
4. Po wstępnym zaopiniowaniu przez Kolegium Redakcyjne materiały są kierowane do recenzentów zewnętrznych, a po uzyskaniu ich ocen redakcja przekazuje autorowi informację o skierowaniu materiału do publikacji w przedstawionej wersji, konieczności modyfikacji tekstu z wykorzystaniem uwag Kolegium Redakcyjnego oraz recenzentów lub jego odrzuceniu.
5. Nie przewiduje się odpowiedzi autora na recenzję – redakcja nie pośredniczy w komunikacji autora z recenzentem przed opublikowaniem materiału.
6. Termin publikacji pozytywnie zaopiniowanego i dopuszczonego do druku materiału jest uzależniony od zbieżności jego tematyki z problematyką poszczególnych wydań czasopisma nakreśloną w planie na rok kalendarzowy. Decyzja o publikacji oraz umiejscowieniu pracy w konkretnym numerze pisma należy do kompetencji redakcji.
7. Autor otrzymuje materiał do korekty autorskiej. Termin na jej wykonanie wynosi 10 dni. W przypadku przekroczenia tego terminu redakcja zastrzega sobie prawo opublikowania tekstu z pominięciem korekty autorskiej.

 

 

 

Rzetelność w publikowaniu wyników badań oraz zapobieganie jej naruszeniom

Rzetelność w nauce jest jej jakościowym fundamentem. Czytelnicy muszą mieć pewność, iż autorzy publikacji w sposób przejrzysty, rzetelny i uczciwy prezentują rezultaty swojej pracy, wykorzystując dostępną, najnowszą literaturę przedmiotu oraz legalnie pozyskane dane. Dowodem etycznej postawy pracownika naukowego oraz najwyższych standardów redakcyjnych powinna być jawność informacji o podmiotach przyczyniających się do powstania publikacji (wkład merytoryczny, rzeczowy, finansowy etc.), co jest przejawem nie tylko dobrych obyczajów, ale także społecznej odpowiedzialności.

Aby przeciwdziałać przypadkom braku rzetelności, a także ghostwriting (nieujawnienie autora lub osoby, która wniosła istotny wkład w powstanie publikacji) i guest authorship (honorary authorship, wkład autora jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca, a pomimo tego jest on wskazany jako współautor dzieła) redakcja ”Przeglądu Zachodniego” stosuje następujące rozwiązania:

1. Redakcja wymaga od autorów publikacji wskazania wkładu poszczególnych autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz kontrybucji, tj. informacji kto jest autorem koncepcji, założeń, metod, protokołu itp. wykorzystywanych przy przygotowaniu publikacji), przy czym główną odpowiedzialność ponosi autor zgłaszający manuskrypt.
2. Autor materiału zakwalifikowanego do publikacji składa pisemne oświadczenie dotyczące praw autorskich, oryginalnego i wolnego od wad prawnych charakteru dzieła oraz nienaruszania praw osób trzecich. W przypadku publikacji wieloautorskiej oświadczenie składa każdy z autorów.
3. Wykryte przypadki plagiatu, autoplagiatu, ghostwriting i guest authorship są przejawem nierzetelności naukowej, a wszelkie wykryte przypadki będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające autorów, towarzystwa naukowe, stowarzyszenia wydawców naukowych itp.).
4. Zgłaszanie tego samego tekstu do publikacji w kilku miejscach, fałszowanie i manipulowanie wynikami badań, nieprawdziwe twierdzenia, brak przypisów opatrujących przywoływane twierdzenia i dane oraz cytaty jest nieetyczne i nie jest akceptowane.
5. Redakcja powinna uzyskać informację o źródłach finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów.

 

Zgodnie z komunikatem Ministra Edukacji i Nauki z 1 grudnia 2021 r., „Przegląd Zachodni” znajduje się w wykazie czasopism naukowych, a przypisana mu wartość wynosi 70 punktów.