Niemiecko-izraelski projekt dotyczący relacji świadków Holocaustu
#Niemcy #Czechy #Theresienstadt #deklaracja #Holocaust
W dniach 3-4.11.2022 r. odbyła się w Pradze konferencja poświęcona kwestii obozu koncentracyjnego Theresienstadt w Terezinie (Czechy). W centrum uwagi znalazł się zarówno temat Holocaustu, jak też przyszłości kultury pamięci, walki z antysemityzmem oraz stosunku do zajętych przez narodowych socjalistów w wyniku prześladowań ludności żydowskiej dóbr kultury.
Podczas konferencji doszło do podpisania Wspólnej Deklaracji przez niemiecką minister stanu ds. kultury Claudię Roth i izraelską minister ds. równości społecznej Meirav Cohen. Dotyczy ona zaangażowania obu krajów na rzecz utrwalenia pamięci o osobach, które przeżyły Holocaust.
Pierwsza Deklaracja: „Theresienstädter Erklärung” została podpisana na zakończenie konferencji w Pradze w 2009 r. Sygnowało ją wówczas 47 państw, w tym również Niemcy. Deklaracja dotyczyła m.in. zabezpieczenia kwestii socjalnych dla osób, które przeżyły Schoah, a także szerzenia wiedzy na temat Holocaustu. Potwierdzała także zasady Konferencji Waszyngtońskiej w odniesieniu do obiektów sztuki skonfiskowanych przez narodowych socjalistów. Tegoroczna konferencja stanowi kontynuację Konferencji Praskiej w ramach prezydencji Czech w Radzie UE.
Minister Roth podkreśliła, że relacje świadków, którzy przeżyli Holocaust, mają elementarne znaczenie dla podtrzymywania żywej pamięci: „Musimy pamięć o Holocauście odnawiać i pogłębiać”, mówiła podczas panelu, poświęconego edukacji, dezinformacji i przyszłości upamiętniania. Według niej należy poszukiwać nowych formatów, aby wspomnienia ocalałych zachować dla przyszłych pokoleń.
W Deklaracji zawarto plan realizacji wspólnego projektu, mającego na celu zbieranie, zabezpieczenie i przechowywanie relacji świadków zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Theresienstadt. Wyniki projektu zostaną wykorzystane do celów edukacyjnych i badawczych. Ustalono, że eksperci z różnych partii, organizacji pozarządowych lub instytucji państwowych opracują wspólny plan standaryzacji zbiorów zawierających te przekazy. Ma też zostać utworzony bank danych, który będzie stanowił przegląd zebranych już relacji. Strony zobowiązały się ponadto do koordynowania i wzmacniania programów edukacyjnych oraz do wspierania i finansowania wszelkich wspólnych starań na rzecz zachowania wspomnień osób, które przeżyły Holocaust.
W trakcie pobytu w Pradze minister Roth odwiedziła również Miejsce Pamięci dawnego obozu koncentracyjnego Theresienstadt, gdzie spotkała się z jego dyrektorem Janem Roubinkiem oraz ochotnikami Akcji Znaku Pokuty (Aktion Sühnezeichen).
Obóz koncentracyjny Theresienstadt został utworzony w 1939 r. Straciło w nim życie w sumie ponad 35 tys. osób. W 1941 r. utworzono w nim obóz zbiorczy i przejściowy, przeznaczony głównie dla ludności żydowskiej z Czech i Moraw. Po konferencji w Wannsee (1942) do obozu deportowano także Żydów z Niemiec i innych krajów okupowanych z całej Europy. W obozie niezwykle żywo kwitła kultura: żydowscy muzycy, malarze i naukowcy wykazywali dużą aktywność w rozwijaniu swych umiejętności twórczych; organizowano nawet przedstawienia teatralne i kabaretowe. Reżim narodowosocjalistyczny wykorzystywał te aktywności w Theresienstadt dla celów propagandowych, by zmylić światową opinię publiczną. (M. Wagińska-Marzec)
8 listopada 2022